mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
1907-08 sezonu istanbul ligi ile ilgili çok fazla bilgiye rasdayamamış olsam da, yukarıda da bahsettiğim muazzam bir final serisini bulabildim. bulunabilen lig ve final müsabakalarını aşağıya toplu halde yazıyorum:
1907-08 sezonu tespit edilebilen lig maçları:
tarih - saha - 1. takım - skor - 2. takım 20 ekim 1907 pazar - papaz bahçesi - kadıköy ?-? moda 24 kasım 1907 pazar - papaz bahçesi - kadıköy t-t moda 24 kasım 1907 pazar - yoğurtçuçeşme - elpis 1-1 strugglers 22 aralık 1907 pazar - papaz bahçesi - galatasaray 0-0 kadıköy 29 aralık 1907 pazar - papaz bahçesi - kadıköy t-t moda 02 şubat 1908 pazar - papaz bahçesi - kadıköy 0-4 moda 16 şubat 1908 pazar - papaz bahçesi - kadıköy 1-1 moda
açıklama: t: tehir, i: - iptal, h: hükmen, y: yarıda kaldı, b: berabere, - oynanmadı. sonucu yazmayan müsabakalar fikstürde olmasına rağmen tespit edilememiştir.
görüldüğü üzere pek fazla bilgi yok. sadece birkaç maç... ancak önemli, zira daha önce görülmeyen modalı rumlardan müteşekkil strugglers football club istanbul ligi’nde ilk defa görülüyor.
galatasaray kulübü müzesinde incelediğim bir belgede 1907-08 sezonu için galatasaray’ın moda’yı 4-1 yendiği yazıyor. bu maçı daha sonra ecnebi gazete taramalarım sırasında buldum. ancak bir sezon sonra yani 1908-09 sezonu içinde ve hususi mahiyette bir müsabaka olarak. sanırım tarihler ve maçın nevi karıştırıldı.
türkiye idman mecmuası kayıtlarını baz alarak bu sezonun da sıralamasını yazalım:
1907-08 istanbul ligi puan cetveli 1.) moda 2.) kadıköy 3.) galatasaray 4.) elpis 5.) strugglers 6.) robert college
strugglers ve robert college kulüpleri pek muhtemel ligden çekildi. mecmuanın yayımladığı sıralamada isimleri geçmiyor. mamafih lige katıldıklarını yukarıda görmüştük. bu sebeple iki takımı da sıralamanın sonuna ilâve ettim. mecmua nedense h.m.s. imogene’i de sıralamaya dâhil etmiş. oysa bu kulübün lige katılmadığını biliyoruz.
mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
artık iyiden iyiye olgunlaşmaya başlayan istanbul ligi’nde üçüncü sezon oldukça çetin maçlara sahne oluyor, geçen sezonda oldukça başarılı müsabakalar oynamış olan moda takımı ilk ve tek şampiyonluğunu kazanıyordu. 1907-1908 sezonunu ikinci sırada kadıköy bitiriyor, ayrıca balta limanı ve h.m.s. imogene ligden çekilip yerleri, aynı adlı amerikan koleji öğrencilerin kurduğu robert college ve rumlar tarafından kurulan ve ingiliz dilinde ‘mücadele edenler, çabalayanlar’ anlamına gelen mavi beyaz formalı strugglers takımı ile dolduruluyordu. galatasaray’ın bu sezonu kaçıncı bitirdiği hakkında maalesef elimizde doğruluğu kanıtlanmış bir bilgi yok.
bakın daha önce de bahsettiğimiz ve alıntılar yaptığımız “association football” adlı makalede bu konu hakkında ne yazıyor:
“...1907-8 sezonunun açılışında ligi daha güvenilir bir dayanağa oturtmak için kararlı bir çaba harcandı; önde gelen spor adamlarından oluşan bir komite kuruldu ve yeni bir kurallar dizisi itinayla belirlenip basıldı. böylece sezon daha tercih edilir şartlar altında başladı ama daha çok maç oynanmadan eski düşmanca duygular tekrar belirdi. burada belirtmek gerekir ki, çekişen kulüplerin sayısı aynıydı, ancak ımogene ve baltalimanı ligden çekilirken onların yerini robert kolej ve strugglers almıştı. başı çeken iki kulüp, yani kadıköy ve moda’nın yapısı değişime uğradı. kadıköy kulübü, ingiliz başkanı ve ikisi de ingiliz olan en önemli oyuncularının ayrılmasıyla uluslararası karakterini kaybedip fiilen bir yunan millî kulübü hâlini aldı; hattâ bu iş ismini değiştirmeye kadar vardı ve kadıköy a.f.c. ismi ‘pontious omilos kadıköy' (kadıköy pontus kulübü) oldu. kadıköy kulübü gibi moda kulübü de ulusal bir kurum karakteri aldı ve kadıköy’ün iki oyuncusu ile imogene’in üç veya dört oyuncusunun katılmasıyla neredeyse tamamen bir ingiliz kulübü hâline geldi. aslında moda’nın uluslararası bir karakter dışında olması hiç niyetlenmemişken yukarıda bahsedilen düşmanca duygunun adamakıllı yükselmesi nedeniyle 1907-8 sezonu beş millî ve bir uluslararası takımla sürdürüldü...”^
makalede bahsedilen konular gerçekten de muazzam. birincisi kulüpler arasında düşmanca duygular ve rekabet olduğunu öğreniyoruz ki; bu muhtemelen ligin iki dominant kulübü kadıköy ile moda arasında... ikincisi ise ligin yeni kulüpleri robert kolej ve strugglers...
esas önemlisi kadıköy’ün, ingiliz-rum kulübü kimliğinden çıkıp, sâfî rum kulübü olması ve ismini de pontus omilos kadıköy olarak değiştirmesi.
pontus veya pontious, tarihte trabzon ve civarında kurulmuş pontus devleti’nin halkına verilen isim. bu devletin halkından bazıları 20. asırda istanbul’da yaşıyor. anlaşılan istanbul rumları homojen değil. bazıları bizans, bazıları yunan, bazıları da pontus kökenli hattâ bazıları da kıbrıslı... bunlar içinde istanbul’a çok bağlı olan pontus rumlan aek ve paok'u da kuranlar, yani istanbul beyoğluspor kulübü’nün, adı önce ermiş sonra pera olan meşhur kulübün müessisleri. yurdumuzda cumhuriyetken sonra gerek mübadele gerekse çeşitli unsurların kışkırtması ile muhtelif zamanlarda başgösteren meş’um ırkçılık neticesi memleketten âdeta kovulan, yunanistan’a gittiklerinde de ‘türk tohumu’ denilerek aşığılanan bir nesil onlar, onlar osmanlı melekleri...
iki devreli olarak istanbul’un çeşidi çayırlarında oynanan 1907-08 sezonunda galatasaray’ın sadece kadıköy ile oynayıp golsüz berabere bitirdiği müsabaka tespit edilmiştir. sezonu şampiyon olarak tamamlayan moda kulübü, çok da iyi geçinemedikleri ve artık uluslararası karakterini yitirip tam bir rum kulübü hâline gelen, hattâ adım bile değiştiren kadıköy kulübü’nden şildi istemiş ancak moda kulübü’nün bu haklı isteği kadıköy tarafından kabul edilmemiştir. bu yüzden de moda kulübü ismini gümüş yüreklerden üçüncüsüne kazıyamamıştır. bu olay şilt ile ilgili ortaya çıkan ilk meseledir. ilerideki satırlarda okuyacağınız gibi şilde sahip olan kulüplerin onu sahiplenip, içselleştirdiğini ve bir daha geri vermeye yanaşmadığını görüyoruz.
bu sezonda da ligin ilk iki sırasında yer alan kadıköy ve moda takımları ligi aynı puanda bitiriyorlar ve iki maç üzerinden şampiyonu belirleyecek playoff maçları yapıyorlar. maçlardan ilkini rakibini sürklase ederek moda kazanıyor, ikinci maçta da maç 1-1 devam ederken maçın hakemi tarafından iptal edilen gol üzerine kadıköy taraftarları sabaya giriyor ve kadıköy dan çekiliyor. hakem maçı tatil ediyor, istanbul’daki futbol tutkunları futbol birliği’nin vereceği karan merakla bekliyor. sonunda ilk maçı da kazanan moda, birlik tarafından şampiyon ilan ediliyor. aslına bakarsanız istanbul’un ilk derbisi galatasaray-fenerbahçe derbisi değil, kadıköy-moda derbisidir. o devir yayın yapan gazeteler, le moniteur oriental da dâhil olmak üzere kadıköy-moda maçları için “büyük maç” tanımlamasını yapıyorlar.
sezonla ilgili the levant herald'da yayımlanan makaleyi okumaya devam edelim. kadıköy-moda müsabakası hakkında epey bir bilgi var:
“bu şartlar altında heyecan ve duygular yüksekti - küçük maçlar başarıyla ve iki tarafın da hırs sergilemediği şekilde oynandı. fakat nefes kesici ilginin sezonun başından sonuna kadar kadıköy-moda maçlarının sonucuna yönelik olduğunu görmek zor değildi. futbol dünyasında bundan başka konuşulan bir mevzu pek yok gibiydi, zira bu maçların sonunda ingilizlerin buranın futbolunda yunanlılara karşı üstünlüğü ya da tersi kesin olarak belirlenecekti. ilk maçın tarihi 14 kasım idi ancak istanbul karması ile hms barham maçı sebebiyle ertelendi. ikinci maç 29 aralık’ta oynanacaktı ama kadıköy iki oyuncusunun sağlığının bozuk olduğunu ileri sürerek maça çıkmadı. burada moda’nın üç iyi oyuncusu olmadan ve bir kişi eksik olarak (kadıköy ile) sezonun maçlarından birini oynadığını hatırlatabiliriz.
moda ilk maçta bunu ileri sürerek itiraz etti ama lig komitesi, kadıköy'ün bir şekilde sportmenlik dışı bir tarzda sığındığı bir kuralı yanlış yorumlayarak bu itirazı reddetti.
bu iki maçın kesin tarihini tespit etme meselesine, yapılan lig toplantısında karar verilerek 2 ve 16 şubat tarihleri belirlendi. ilk maç büyük bir seyirci topluluğu huzurunda yapıldı ve moda’nın dörde sıfır ezici galibiyetiyle bitti. ikinci maç 16 şubat’ta oynandı ve talihsiz bir fiyaskoyla sonuçlandı. iki taraf istanbul’un en iyi hakemlerinden birini bu maçta düdük çalması için seçmişti. muazzam bir seyirci topluluğunun heyecanlı ve ilginç bir maç seyretmesi için her şart hazırdı.
varlığının en başından itibaren, bir iki iyi oyuncusu olmadan veya bazı adamları eksik olarak sahaya çıkmayı marifet hâline getirdiği anlaşılan moda kulübü, bu sefer hastalık sebebiyle yine en iyi oyuncularından birinin hizmetinden mahrum kalmıştı.
oyun ıslak ve kaygan bir zeminde hızlı ve şiddetli oynandı. iki taraf da maharetten yoksun olduğundan hırslı biçimde yüklenmekten başka bir şey yapmıyordu. kadıköy’e karşı pek çok faul verildi. ilk sayıyı moda kaydettiyse de kadıköy kısa sürede beraberliği sağladı. takımlar bu ‘bir birlik’ skora razı gibiydi. ikinci devrenin on on beş dakika sonrasından itibaren oyun çok gelişi güzel hal aldı, ingiliz takımı özellikle çok gevşek görünüyordu. bununla birlikte kaptanlarının uyarısı ve taraftarının bağırışıyla gayrete gelen moda çok geçmeden canlanıp bastırmaya başladı. bununla birlikte kadıköy hakemin kararlarına uymayı reddetti. oyun sırasında içten içe yükselen halkın heyecanı patladı ve kadıköy taraftarları sahaya girerek oyuncuların maçı bırakması i için yalvardılar. kadıköy takımı veya seyircilerle bir şey yapmanın imkânsız olduğunu gören hakem, moda takımıyla birlikte sahadan çıktı.
kadıköy kulübünün hareketi pek yoruma gerek bırakmamaktadır. gelecek perşembe, ayın 5’inde bu meseleyi görüşecek lig komitesi’nin toplantısı merakla beklenmektedir. tartışmaya mahal olup olmadığıysa başka bir konudur, zira komite lig kurallarını yorumlamak için kurulmuştur. bu tür bir olay karşısında alınacak tedbirlerin yazılı olarak mevcut bulunduğuna inanıyoruz.
gazetemiz baskıya girmek üzereyken kadıköy’ün lig sekreterliğinin talebine rağmen şildi vermeyi reddettiğini öğrendik. ayrıca duyduğumuza göre -ancak bu haberin kesin olmadığını bildiriyoruz- kadıköy afc’nin şampiyonluk şildiyle fotoğraf çektirdiği ve bu fotoğrafı istanbul şampiyonu gibi kartpostal hâline getirdiği, fakat şildin üzerine tarihi kazımaktan kaçındığı söyleniyor.
lig komitesi moda’nın itirazını kabul ettiği takdirde şildi bu takımın kazanacağını, kadıköy’ün ikinci olacağını söyleyebiliriz.”
muazzam değil mi? şild gerçekten çok kıymetli ve ona sahip olan kulüp, bir daha ondan vazgeçmek istemiyor. bu maçın hakemi, bir kadıköy-moda maçını yöneterek hakemliğe başlayan ali sami olabilir mi? olabilir, belki de bilileri, bir gün çıkarır bulur bu maçın hakemini...
