galatasaraylı kürt celal'den bahsetmek istiyorum. bakın galatsaray'ın bu delişmen orta saha oyuncusunu usta yazar ruşen eşref nasıl tanımlıyor:
"solda, bir kaplan gibi; yağız, koyu esmer; çetin mi çetin; imojen'in yedi bela dedikleri, kürt celâl dediğimiz şehit celâl ibrahim! karşısına kimsenin düşmemesi; "çekil, çekil" diye hışımlı sesle savlet etti mi önünde kimsenin durmaması, dilemeğe değer şeydir!celâl'in topa saldırışı, topu karşısındakinin ayağından çekip alışı, kendine çarpmak isteyenleri öyle bir yavuzlukla bir iki metre uzağa fırlatışı vardı ki olur şey değil! dünya şıklığına, şöhretine ve unvanına düşkünsüzlük, o veli ruhlu ve inanlı, o çelik yapılı celâl, maça, mukaddes cihada girer gibi girerdi." ruşen eşref (anılar ve galatasaray)
celal ibrahim'in kısa yaşamı:
celal ibrahim: galatasaray spor kulübü'nün kurulduğu ilk günden birinci dünya savaşı patladığında gönüllü olarak orduya yazıldığı güne kadar, biri hariç tüm maçlarda oynayan futbolcusu celal ibrahim 24 mart 1917′de bağdat'ta şehit düştü.
ırak'ta görev yapan müstakil süvari alayı 1. bölük'te yedek subay olan teğmen celal ibrahim galatasaray spor kulübü'nün dört numaralı kurucusuydu. mekteb-i sultani 1909 dönemi mezunu olan 646 numaralı "kürt" celal, savaşa katıldığında galatasaray kulübü'nün futbol birinci takımı'nın kaptanıydı. eski tabirle sol hafbek (ortasaha) oynamasına karşın golcü bir futbolcuydu. 7-0′lık fenerbahçe maçında dört gol atmıştı.
birinci dünya savaşı'nın patlaması üzerine 1 numaralı gönüllü olmak için askerlik şubesi'nin önünde geceleyerek ordu'ya bir numaralı gönüllü olarak katılan celal ibrahim, ırak'tan önce çanakkale'de görev yapmıştı. galatasaray spor kulübü'nün beşinci şehidi olan celal ibrahim'i saygı ve rahmetle anıyoruz. (galatasaray web)
"frer mektebi (kadıköy rum papaz mektebi) şimdiki saint joseph lisesidir. bu maçı izleyen rumlar ilk defa gördükleri kırmızı beyazlı takımın ismini merak ederler. içlerinden biri bunlar galata sarayı efendileri der. böylece takımın ismi güzelim istanbul mozayiğinin rum tebasının bir ferdi tarafından koyulur."
hepimiz biliyoruz ki; fuad hüsnü (kayacan) namı diğer bobby fuad ilk türk vey türkiyeli futbolcu olarak bize öğretidi, yazıldı. bu doğru mudur, başka birine rastlayamadığımıza göre doğru kabul ediyoruz.
peki ilk türk rugby oyuncusu kim biliyor musunuz? sanırım bilmiyorsunuz.. ben de bilmiyordum. sonunda ilk türk rugby oyuncusunu buldum. sizlerle paylaşayım. bu zat dersaadet (istanbul) ingiliz sefareti'nde çalıştığından olsa gerek bu oyunu ingilizlerden öğrenmiş.
notlarımı aynen aktarıyorum:
constantinople football club 3-0 bournabat football club
date: january 14, 1889 monday (01 kanunisani 1889 pazartesi)
attendence: more than 1,000 (1,000 seyirciden fazla)
goals: ernst thomson (2), john thomson ayrıca dört "try"
bournabat football club: walter e lawson, charles wilkinson, edgar giraud, harry giraud, charles giraud, j.wilkinson, richard whittall junior,horald lawson, reginald lawson, louis senn, francis barker, f le bailly, james jolly, godfrey barker, robert wakeford.
constantinople football club: biliniski (back) - ernest thomson, edwin whittall, frank barker (three quarters) - willie whitall and mountain (half backs) - j.thomson, fitzmaurice, osman, hampson, john thomson, reggie whitall, h.barker, b.bond and sellar (forwards)
mağlup ve galip takım kraliçe için bağırmışlar ve ingiliz sefirine saygıda bulunmuşlardır.
maçta herhangi kötü bir durum ve sakatlanma olmadığı için şükrediyoruz.
maçtan sonra şana hotel moda'da yemek yendi. sultan ve kraliçe için kadeh kaldırıldı.
ilk türk futbolcusu osman effendi (gazetede böyle yazıyor çift f ile) de kadeh kaldırdı.
osman efendi nur içinde yat emi...
not: rugby maçına en yakın maç olarak bu maçı gördüm ve buna yazdım...
hacı hasdemir'in "istanbul'un 100 spor kulübü" kitabından;
galatasaray spor kulübü (1905)
galatasaray spor kulübü,türk spor tarihindeki öncü olma özelliğini içinden doğduğu ve yine öncü bir kurum olan galatasaray lisesi'nden (mekteb-i sultani) almıştır. okul ile kulüp arasındaki sıkı ilişki günümüzde de devam etmektedir.
devlet adamı yetiştirmek amacıyla ıı. bayezid tarafından 1481'de kurulan okul, adını kurulduğu bölgeden alır ve "galata sarayı" olarak anılmaya başlar. okul, modern konumuna 1 eylül 1868'de, sultan abdülaziz'in padişahlığı döneminde kavuşur. okulun yeniden yapılanmasıyla birlikte, türkiye'de gerçek anlamıyla ilk sportif çalışmalar başlamış olur. galatasaray lisesi öğrencileri cimnaslik, adetizm, yüzme, kürek, aletli cimnaftik, izcilik, tenis, hokey gibi branşlarda faaliyet gösterir. kadıköy futbol kulübü, modaspor kulübü, ımogen, elpis ve strugglers takımları istanbul futbol birliği'ni hayata geçirirler ve union club-ıttihat spor sahasında düzenli karşılaşmalar yapmaya başlarlar. gayrimüslimlerden oluşan takımların gerçekleştirdikleri bu ilk futbol karşılaşmaları, galatasaray lisesi öğrencilerinin hem ilgilerini çeker hem de onları çok üzer. amaçları, kendi futbol kulüplerini kurmak ve yabancılarla boy ölçüşmektir.
galatasaray spor kulübü'nün kurucusu ali sami yen, ellinci yıl adlı kitabında kuruluş öyküsünü şöyle anlatır: "1 teşrin 1905'te mektebin beşinci sınıfında edebiyat muallimimiz merhum mehmed ata bey'in dersi esnasında birkaç arkadaş baş başa vererek galatasaray'da bir futbol kulübü kurmaya karar verdik. ilk müteşebbisler oyuna ve mücadeleye meyyal arkadaşlardan asım tevfik sonumut, reşat şirvani, cevdet kalpakçıoğlu, abidin daver, kamil gibi gençlerdi. mektepte tahsilde bulunan bulgar ve sırp talebelerinden çevik ve kuvvetli olanlar da bize iltihak etmişlerdi. asım'ı muhasebeciliğe, cevdet'i ikinci reisliğe seçmiş, kendim de reis olmuştum. asım her hafta arkadaşlardan birer kuruş toplamakta mahir olduğu için, kendisini muhasebeci yapmıştık. ben, reisliği topu yağlayıp şişirmekle almıştım. zaten varımız yoğumuz da toptu. mektebe gelirken, domuz sokağı'ndan geçer, domuz yağı alırdım. topu onunla yağlar, şişirirdim; yamasını yeni pabucumdan kesmiştim. bunu gören arkadaşlar, bana hepimizden fazla paye vermişlerdi. cevdet de ikinci reisliği formaları yıkadığı için almıştı. maksadımız, ingilizler gibi toplu bir halde oynamak, bir renge ve bir isme malik olmak ve türk olmayan takımları yenmekti."
kulübün adının "gloria" (zafer) ya da "audace" (cesaret) konulması yolunda görüşler ortaya atılmışsa da, "galatasaray" isminde anlaşmaya varılır. araştırmacı cem atabeyoğlu, galatasaray adının, bu takımın yaptığı ilk maçta rum ekibini 2-0 yenerken, seyircilerin onlardan "galata sarayı efendileri" diye söz etmelerinden doğduğunu yazar. bunun üzerine kurucular da ismi benimserler ve "adımız galata sarayı olsun" derler.
mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
1905 senesinde kurulan galatasaray ilk egzersizlerini yaptıktan sonra kadıköy faure rum mektebi futbol takımıyla ilk maçını yapar. bu maçın tarihi 1936-1949 tarihlerinde çıkan devrin en iyi spor dergilerinden olan kırmızı beyaz'da yayımlanan tefrikasında bizzat ali sami bey tarafından 13 kasım 1321 (26 kasım 1905) olarak verilmiştir. yani kulüp kurulduktan aşağı yukarı kırk gün sonra ilk maçını yapmıştır.
bununla birlikte 1913 yılı haziran ayında yayımlanan idman mecmuasının henüz sekiz yıllık galatasaray kulübü’nün tanıtıldığı ikinci sayısında ali sami bey yapılan maçlar bahsinde şöyle der:
“galatasaray tesisi olan 1321 (1905)’de hiçbir ciddi maç oynamamıştır.”
sonrasında da faure mektebi maçını 1322-23 sezonu içinde ilk maç olarak gösterir. yani faure mektebi maçının kesin tarihini bilmemiz mümkün gözükmüyor. ayrıca bu maçın ilk maç olmadığı da aşikâr... kulübün kurucusu ciddi maç oynamamıştır derken, egzersiz mahiyetinde müsabakalar oynandığını ifade ediyor. bu çok erken dönem maçlarıyla ilgili bilgimiz maalesef yok. bununla birlikte galatasaray’ın ilk maçı kabul edilen faure mektebi maçıyla ilgili detaylan aşağıya yazıyorum:
galatasaray 2-0 faure mektebi tarih: 26 kasım 1905, cuma saha: yoğurtçubaşı çayırı, moda, istanbul
galata sarayı: asım tevfik - milo bakic, pol pakic - ali sami, celâl ibrahim, bekir sıtkı - âbidin daver, tahsin nahit, boris nikoloff, nuri, emin bülend.
ilk maçın faure mektebi ile oynanmasının nedenini ise âbidin daver bey anlatıyor:
"...kulüp moda ile bir maç ayarlamıştı. mamafih maçın oynanacağı saatte çayırda ispat-ı vücud göstermediler. biz de o sıra orada egzersiz yapmakta olan faure mektebi’ne maç yapmayı teklif ettik. kabul ettiler...”
galatasaray bir mektep takımı... ilk maçını da bir mektep takımı ile yapıyor. hattâ galatasaray’a ilk top da başka bir mektepten geliyor. onu da ruşen eşref den okuyalım:
“ben sene bin dokuz yüz de galatasaray’a girdiğimde orada top vardı.
benden önce girenlerin yazılarında, meselâ asım tevfik’in anılarında 1899’da da top varmış. kimbilir belki daha önceleri de vardı. ali sami yen’in galatasaray’a topu bedri ‘eski müdür muavini ve jimnastik aslarından’ frerler mekte- i bi’nden getirdi diye yazmış olmasına bakılırsa...”
ilk maçtan iki hafta sonra daha sonra izine bir türlü rastlayamadığımız sobacılar kulübü ile oynayan galatasaraylı gençler bu maçı da 3-0 kazanırlar. faure’nin galatasaray dışında sadece bir, sobacılar’ın ise galatasaray’la oynadığı maç dışında başka takımlar ile maçlarına rastlanmadı. bu iki takımın da istanbul futbolu için çok önemli takımlar olmadığı açık. ancak yeni kurulan kulüplerin ilk maçlarında alınan galibiyetler kulübün hâlâ tedirgin ve mütereddit oyuncu ve idarecilerine özgüven vermesi açısından önemli.
mehmet yüce'nin türk futbol tarihi - birinci cilt: osmanlı melekleri adlı kitabından;
faure mektebi futbol kulübü (istanbul) [1900-1905]
bu kulübün özelliği galatasaray ile ilk müsabakayı yapmış olmasından kaynaklanıyor. kuruluş tarihi bilinmemekle birlikte 1900-1905 seneleri arasında olduğunu zannediyorum. faure rum papaz mektebimin futbol kulübüdür. pek muhtemel bu okulun rum talebeleri müsabaka sırasında henüz kendine bir isim vermemiş olan galatasaray’a ‘galata sarayı efendileri’ diyerek kulübün ismini de koymuşlardır.
10.kasım.1905 - 111 sene önce bugün, 20 ekim tarihinde kurulan galatasaray tarihindeki ilk maçına çıktı. papazın çayırında, kadıköy rum faure mektebi ile karşılaşan galatasaray rakibini 2-0 yendi. galatasararay, sarı-siyah (bazı kaynaklar sarı-lacivert olduğunu söyler) formalarla çıktığı bu tarihi maçta ilk kadrosu şu şekilde kurulmuştu: asım tevfik sonumut - milo bakiş, pol bakiş - ali sami yen, celal ibrahim, bekir sıtkı bircan - abidin daver, tahsin nahit, nikolof, nuri, emin bülent serdaroğlu. bu maçta, galatasaray'ın tarihindeki ilk golünü atmak emin bülent serdaroğlu'na kısmet olmuştur.
1991 basımlı tercüman gazetesi ''büyük futbol ansiklopedisi'' nden;
galatasaray kurulduğu yıl olan 1905'te sadece 1 maç yaptı. faure mektebi takımı ile oynanan bu maçı 2-0 kazandı. tarihinin bu ilk maçında ve galibiyetinde galatasaray takımının kadrosu şu şekilde idi: asım tevfik - milo bakiş, pol bakiş - ali sami, celal ibrahim, bekir - abidin daver, tahsin nahit, nikolof (kaptan), nuri, emin bülent.
galatasaray ilk maçtan sonra 1906 yılında liglerden evvel 6 özel maç oynadı. ikinci maçta sobacılar takımını 3-0 yenmesine karşılık lig şampiyonu kadıköy ile yaptığı 4 maçı 11-0, 7-0, 6-4, 2-1 kaybetti. 1 maçı da 0-0 beraberlikle bitirebildi. galatasaray bu maçlarını kırmızı - beyaz forması ile oynadı.
