ilk basımı 2002 yılında olan yapı kredi'nin "top bir dünyadır" adlı kitabından;
futbolun kitleleri harekete geçirme potansiyeli tartışılmaz. tarih boyunca bu potansiyeli fark edip kötüye kullananlar da az değildir şüphesiz ama bu maçtaki nazi selamı olan kare futbol tarihinin en çirkin anı: 4 aralık 1935'te yahudi kökenli birçok taraftarı olan tottenham takımının stadyumu white hart lane'de ingiltere, hitler almanyası ile karşılaşıyor. maç öncesinde konuk takım evsahibi taraftarları nazi selamı ile selamlıyor. ingiltere maçı 3-0 kazanıyor ama maç daha çok futbolun çirkin yüzüyle tarihe geçiyor.
tarih 27 mayıs 1934. faşizmin en yoğun yaşandığı dönemlerden geçiyor avrupa. musolini'nin italya'sında 1934 dünya kupası düzenleniyor. bu turnuva boyunca hakemlerin italya'yı koruduğu birçok kaynakta belirtiliyor ama asıl unutulmayacak olay eleme maçında italya ile amerika birleşik devletleri'nin karşı karşıya geldiği bu maçta yaşanıyor. maçın hakem üçlüsü musolini'yi faşist selamıyla selamlıyor…
tarih 4 aralık 1935. londra'daki white heart lane'de ingiltere ile almanya dostluk maçında karşı karşıya geliyorlar. futbolcular sahaya çıktığında stadyum tıklım tıklım dolu. futbolcular yan yana dizilip seyircileri selamlayacaklarken ilginç bir şey oluyor. almanlar, çok sayıda yahudi taraftarı olan tottenham hotspurs'un stadındaki tribünleri nazi selamı ile selamlıyorlar… maçı ingilizler 3-0 kazanıyor ama akıllarda sadece almanların verdiği nazi selamı kalıyor…
tarih 14 mayıs 1938. berlin olimpiyat stadının tribünleri almanya ve ingiltere takımlarının sahaya çıkmaları için bekliyor. nazi almanya'sının en güçlü olduğu zamanlar. ikinci dünya savaşı kapıda. fransa'da yapılacak 1938 dünya kupası öncesinde milli takımlar son provalarını yapıyorlar. futbolcular sahaya çıkıyor ve tribünleri selamlamak için yan yana diziliyorlar. işte bu anda hala tartışılan bir olay meydana geliyor. protokolde bolca nazi liderinin bulunduğu statta almanlarla birlikte ingilizler de tribünleri nazi selamı ile selamlıyor… bazı kaynaklarda ingilizlerin selam vermeye zorlandığı yazılsa da ingiltere'nin berlin büyükelçisi sir neville henderson'ın, federasyon genel sekreteri sir stanley rous'a "ben sürekli kullanıyorum. bu selamı vermek onların hareketlerini onayladığımız anlamına gelmez" demesi işi farklı bir boyuta sürüklüyor…
londrada bugün yapılacak alman – ingiliz millî futbol takımları maçı az kaldı sıyasal bir iş haline getiriliyordu.
tredünyon kongresinin genel kurulu, bu maçın yapılmaması lüzumunu ileri sürerek iç bakanlığa başvurmuşlar, sol cenahtan birçok kimseler de maçın yapıldığı gün gösterilerde bulunulması için umumî meydanlarda söylevler vermişlerdir. aşağıdaki haberler ve gazte makaleleri benzeri olmayan bu mesele hakkında geniş izahlar vermektedir.
londra, 2 (a.a.) – dün akşam, komünist soibers, trafalgar meydanında bir söylev vererek gelecek çarşamba günü totenham hotspur top meydanında, ingiliz ve alman ekipleri arasında oynanacak futbol maçı münasebetiyle büyük bir gösteri yapılmasını teklif etmiştir.
spibersin arkasından, birçok hatipler, binlerlealman ziyaretçinin gelmesi dolayısile nasyonal sosyalist rejimi bakımından, bu karşılaşmanın, ingilizler üzerinde iyi bir tesir yapacağını ummakta olduklarını söylemişlerdir.
alman sporu, az vakittenberi devlet kontrolu altında bulunmaktadır.
29 sonteşrin 1935 tarihli deyli meyl gazetesinden:
tredünyon kongresinin genel kurula, ingiltere ile almanya arasını bozmak için gene bir fesad çıkardı.
bunlar, bu husuta futbol oyununu bile bir vasıta olarak kullanmaktan geri kalmamışlar ve iç bakanına başvurarak önümüzdeki çarşamba günü yapılacak ingiliz – alman maçının geri bırakılmasını istemişler, bu takımla birlikte nazilerden bir grupun geleceğini de buna sebeb olarak göstermişlerdir.
bu suretle bunlar, politikayı ehemiyetli bir spor hadisesine karıştırmak ve bu yüzden alman milleti ile kavga vesilesi çıkarmak istemişlerdir.
ingiliz mizacına hiç uymıyan bu hareketin futbol heyetinde derin tesirler uyandırmış olduğunu öğreniyoruz..
. . . . öyle görülüyor ki bu adamlar, başlarında kızıl bayrak bulunmıyan her millete karşı böyle davranmak dileğindedirler.
bunlara hatırlatmak lâzımdır ki, şayed alman konukları geldiği zaman bir takım gösterilere kalkışacak alurlarsa bunun sonucu çok kötü olacaktır.
alman haberalma bürosu 29 sonteşrin tarihiyle londradan bildiriyor:
alman – ingiliz milli takımları maçının yapılmaması için tredünyonun müracaatını ingiliz hükümeti reddetmiştir.
iç işler bakanı sir jon saymen tredünyon genel sekreteri sir valter sitrim’e yazdığı bir mektubta, istenildiği takdirde bir heyeti kabul edebileceğini, ancak daha şimdiden bu işe hükümetin karışmasına lüzum olmadığı fikrinde olduğunu bildirmiştir.
mektubta deniyor ki:
‘‘bu maç, ingiliz federasyonu tarafından usulü dairesinde tesbit edilmiştir. bu oyun, zaman zaman londra’da ve birçok hükümet merkezlerinde yapılan ve misafir takımın memleketinden gelen yurddaşların da hazır bulunmakta olduğu milletlerarası maçlardan biridir. bunlar için ne hükümetin muvafakati istendi ve ne de istenmesine zaruret vardı. doğrudan doğruya bir spor işi olan bir mücadeleye sıyasal duygular katmak için arzu edilmiyen bir şeydir. ben şu kanaatteyim ki, bu fikre tredünyon da iştirak edecektir. mektubunaz bana, gelecek çarşamba günü yapılacak maçın hiç bir sıyasal ehemiyeti olmadığını ve her iki hükümetten hiç birinin sıyasa ve benliklerini ifade edici bir mahiyette bulunmadığını bildirmeme fırsat vermektedir.
bu, canı istemediği takdirde, hiç kimsenin gidip seyretmeğe mecbur olmadığı bir futbol maçıdır.
bu memlekette her hangi bir spor hâdisesinin sıyasal bir ehemiyeti olabileceği gibi bir düşünceyi ortadan kaldırmak için, bu işle, az veya çok, alâkası olan herkesin elinden geleni yapacağına umudum vardır. ,,
not: sonteşrin kelimesi eskiden ‘aralık’ ayının yerine kullanılırmış.
maçı seyretmek için 17 tren dol usu alman londra’ya gelmiştir.
londra, 4 (a.a.)
bugün yapılan ingiliz – alman millî futbol maçında ingilizler biri ilk devrede olmak üzere almanları 3 – 0 yenmişlerdir.
ingiliz – alman futbol maçı günün meselesi olmuştur. gazeteler bu sabah onda ingilizce ve almanca hususi tabılar neşrederek her iki takımın vaziyetlerini ve şanslarını tahlil etmekte ve oyuncular hakkında malûmat vermektedirler. alman ekipinin taraftarlarını nakleden 17 tren vaterlo ve viktoria istasyonlarına gelmiştir.
alman futbolcuları nasıl karşılandılar?
ingiltere – almanya milli futbol maçını seyretmek üzere gelen 1600 kişilik bir alman kafilesini getiren columbus vapuru bu sabah sutampton’a varmıştır. süslenmiş bulunan iskele önünde dokuz metre uzunluğunda bir bez dalgalanıyordu. bu bezde şu cümle yazılı idi: ‘‘sutampton’lu spor ve futbol severler, almanyalı spor ve futbol severlere hoş geldiniz derler.’’ karada biribiri arkasından alman ve ingiliz milli marşları çalınmış ve ingiliz spor teşkilâtından bir grup vapura çıkarak misafirleri selâmlamıştır. bunların başkanı b. hopkins demiştir ki:
‘‘– milletlerarası spor fikrimce milletler arasındaki dostluğu faalleştirmek için lüzumlu unsurların en ehemiyetlilerinden biridir. spor ve atletizm alanında ne kadar fazla karşılaşırsak, o kadar iyi surette birbirimizi tanırız ve bu hepimiz için çok hayırlıdır…
alman futbol meraklıları bundan sonra üç trenle londraya hareket etimşlerdir.
23 sonteşrin (kasım) 1935 tarihli ulus gazetesinden;
bir futbol maçı
sıyasal görüşmelere sebeb oldu
londra, 22 (a.a.) — yakında ingiltere ve almanya futbol ekibleri arasında yapılacak maç esnasında her hangi bir hâdisenin çıkmaması etrafında alman büyük elçisi ingiltere dış işleri bakanı ile görüşmüştür.
6 ilkkanun (aralık) 1935 tarihli ulus gazetesinden;
alman sporcularına hakaret eden 14 kişi yakalandı.
londra, 5 (a.a.) - dün akşam viktorya istasyonu yakınında ingiltere - almanya futbol maçında bulunmağa gelmiş olan alman seyyahlarına hakaret etmiş olduklarından dolayı on dört kişi tevkif edilmiştir.
tredüyonlar genel sekreteri sir walter citrine, ingiliz futbol federesyonu tarafından alman oyunculara verilmiş olan bir ziyafette tredüyonların almanlara karşı kaba sözler söylemiş olduklarını söyleyen sir çarles klegg'in bu ithamlarını protesto etmiştir.
6 ilkkanun (aralık) 1935 tarihli ulus gazetesinden;
alman futbolcuları dönüyorlar
londra, 5 (a.a.) — ingiliz futbol federasyonu başkanı dün gece alman misafirler şerefine büyük bir şölen vermiş ve bu şölende alman futbolcuları, alman ve ingiliz spor teşkilâtı ileri gelenleri ve spor âlemine mensup bir çok delegeler hazır bulunmuştur.
ingiliz spor federasyonu başkanı sir çerls klegg alman oyuncularına hitabederek “bize çok güzel bir futbol gösterdiniz. bu oyundan dolayı alman dostlarımızı tebrik ederim.„ dedikten sonra bir kaç gün evvel ingiliz sindikalarmın çıkardığı hadiseye esef etmiş ve bu hâdisenin ingiliz futbolunda ilk ve son hadise olacağını bildirmiştir.
ingiltere: harry hibbs, george male, eddie hapgood (kaptan), jack crayston, john barker, john bray, stanley matthews, raich carter, george camsell, ray westwood, cliff bastin
almanya: hans jakob, sigmund haringer, reinhold münzenberg, paul janes, ludwig goldbrunner, rudi gramlich, ernst lehner, fritz szepan (kaptan), karl hohmann, josef rasselnberg, josef fath
antrenör: otto nerzge
goller: 1-0 dk. 35 george camsell 2-0 dk. 65 george camsell 3-0 dk. 68 cliff bastin
