beşiktaş'ın faroe adaları temsilcisi vikingur takımı ile yaptığı maç dolayısıyla ecnebi temaslarımız hakkında yerleşmiş bir yanlışı düzeltmek istiyorum.
takımlarımızın ilk ecnebi teması hakkında yerleşmiş bir yanlış var. bu durum galatasaray'dan veya galatasaraylı gazetecilerden kaynaklanmakta sanıyorum. rahmetli büyük istatistikçi haluk san bile aynı yanlışa düşmüş:
bir türk takımının yabancı bir takımla ilk teması için 14 nisan 1911 (1 nisan 1327) pazar öğleden sonra oynanan galatasaray kolojvar (kolozsvári vasutas sport club) maçı adres gösterimektedir. (bu maçın tarihi heryerde yanlış (1 nisan 1911) verilmektedir. galatasaray müzesindeki ali sami yen sergisinde bile...) oysa ilk ecnebi temas bu maçtan aşağı yukarı 2.5 sene önce 6 aralık 1908 pazar öğleden sonra emirgan çayırında oynanan galatasaray hms barham maçıdır. bu maçın neden ilk ecnebi temas olduğunu ise şöyle açıklayabilirim:
1) hms barham britanya imparatorluğunun açık deniz savaş gemisidir. istanbul sürekli demir attığı bir liman değildir. örneğin hms imogene istanbul britanya sefaretinin maiyet gemisidir. sürekli dersaadet (istanbul) koylarında, limanlarında (yazları tarabya'daki ingiliz yalısının, sarayının olduğu istinye koyunda, kışları ise moda veya haliç'de) demirlemektedir.
2) bu nedenle daha önce oynanmış hms imogene maçları ecnebi maç sayılmaz. zira o takım her ne kadar tamamı britanyalı asker ve subaylardan oluşsa da bir istanbul takımıdır. istanbul liginin de ilk şampiyonudur.
3. ancak hms barham (hms, his (her) majesty ship)'ın böyle bir durumu yokur. bu gemi sefarate ait bir gemi olmadığı gibi zaman zaman dersaadet'i ziyaret eden savaş gemisidir.
4. galatasaray hms barham maçı bir çok ilkin yaşandığı bir maçtır. örneğin bu maçta sarı lacivert forma renkler bırakılmış onun yerine şişman yanko'nun manifatura mağazasından alınan kumaşlardan dikilmiş sarı kırmızı renkli formalar ilk defa giyilmiştir. şişman yanko diye biri gerçekten vardır. kadıköy konakları adlı araştırmada bu zatın selamiçeşme'deki köşkünden (konağından) bahsedilir ve sulatanhamam'da manifatura toptan işi yaptığı söylenir.
5. bu maçı galatasaray 3-1 kaybetmiştir. onca aramamama rağmen maçta golü atan galatasaraylı oyuncuyu tespit edebildim. galatasaray müzesi'nde araştırma yapmak istesem de maalesef bunu başaramadım. (yardımcı olmadılar) bu maç hakkında yazılmış yazılarda da (rahmetli ali sami yen'in demeçleri dahil) pek bilgi yok. oysa bu maçta gol atan galatasaraylı oyuncu bir ecnebi takıma gol atan ilk oyuncudur. ama biz tarih ve arşiv geleneği olmayan hafızasız toplum olarak maalesef bu oyuncunun kim olduğunu bilmiyoruz. inanıyorum ki; müzenin bir köşesine gizlenmiş eski yazı bir defterde (ali sami bey'in defteri) bu maç ve diğer maçlarla ilgili pek çok bilgi mevcut.
6. bu maçın ilk ecnebi maç olarak gösterilmemesinin nedeni ne olabilir. bir gemi takımı olması, maçın mağlubiyetle sonuçlanması benim ilk aklıma gelenler... oysa kolojvar ile yapılan ilk maç 2-2 bittiğinden daha kabul edilebilir bir sonuç gibi gözüküyor.
zaten kulüpler genellikle ilk maçlarının yenilgi ile bittiğinden bahsetmekten hoşlanmazlar. örneğin galatasaray'ın ilk maçı frer mektebi maçı olarak gösterilir. oysa rahmetli ali sami yen 1913 senesinde idman dergisine verdiği demeçte bu maçtan önce de bazı "önemsiz" maçlar yapıldığını söylemiş. ancak bu maçların hangi takımlarla oynandığı ve neticeleri bir sır. frer mektebi maçı kazanıldığı için ilk maç olarak uygun görülmüş olabilir.
fenerbahçe için de aynı durum söz konusu. ilk maçları eylül 1908'de oynadıları ve 2-0 kazandıkları moda maçı olarak gösterilir. oysa onların da 1907 sonbaharında çok açık farkla mağlup oldukları bir kadıköy maçları var ki (skorunu yazmayayım) nedense esamesi okunmaz.
beşiktaş'ın ilk maç konusunda daha dürüst olduğunu söyleyebiliriz. sebat takımına yenildikleri o maçı yazıyorlar. ancak bir şartla; "o takım da zaten semtin takımı idi ve şeref bey bile orada oynuyordu, zaten sonradan bize katıldılar..."
nereden nereye geldik. özetle bir türk takımının bir ecnebi takımla ilk teması zaman ve mekanını yukarıda verdiğim galatasaray hms barham maçıdır.
