türk sporuna damga vuran ve "zıt kardeşler" olarak adlandırılan galatasaray ile fenerbahçe’nin bir yüzyıla yaklaşan ezeli rekabeti, birçok ilginç olaya tanık oldu. 99 yıllık ezeli rekabette ilk golü galatasaraylı futbolcu emin bülent serdaroğlu attı. 17 ocak 1909 tarihinde "papazın çayırı" olarak adlandırılan yerde yapılan ilk maçı 2-0 kazanan galatasaray, ezeli rakibinden ilk 7 maçta gol bile yemedi. ezeli rekabette son golü ise 27 şubat 2008 tarihinde ali sami yen stadı’nda yapılan fortis türkiye kupası çeyrek final rövanş maçında galatasaraylı ümit karan kaydetti.
fenerbahçe 5 yıl bekledi fenerbahçe, galatasaray karşısında ilk golü ve galibiyeti, ezeli rekabetteki 8. randevuda elde etti. 4 ocak 1914 tarihinde union club sahasında yapılan istanbul ligi maçını 4-2 kazanan fenerbahçe, böylece ezeli rakibi karşısında yaklaşık 5 yıl süren suskunluğuna da son vermiş oldu. sarı-lacivertli takım adına galatasaray’a tarihteki ilk golü ise hasan kamil sporel attı.
en az ve en çok seyircili maçlar fenerbahçe ile galatasaray arasındaki maçlarda en az seyirci 17 kasım 1922’deki karşılaşmaya geldi. ittihat sahası’nda şiddetli yağmur altında yapılan ve hakem fethi tahsin başaran’ın şemsiyeyle yönetmek zorunda kaldığı maçı, tamamı biletsiz 14 kişi izledi. 21 eylül 2003’de istanbul atatürk olimpiyat stadı’nda yapılan lig maçını ise 70 bin 125 seyirci izlerken, bu rakam, ezeli rakipler arasındaki bir maçı izleyen seyirci sayısındaki rekor olarak tarihe geçti.
golcüler galatasaray ile fenerbahçe arasındaki 99 yıllık rekabette en fazla golü, fenerbahçeli zeki rıza sporel attı. sporel, galatasaray’a karşı oynadığı 42 maçta, toplam 27 kez rakip fileleri havalandırdı. zeki rıza sporel’i, 24 golle yine bir fenerbahçeli alaattin baydar izliyor. fenerbahçeli lefter küçükandonyadis’in 20, galatasaraylı metin oktay’ın ise ezeli rekabette 19 golü bulunuyor. bu arada 2 takımda da forma giyen tanju çolak’ın da 14’ü galatasaray, 8’i fenerbahçe formasıyla olmak üzere ezeli rekabette toplam 22 golü var. lig maçlarında ise galatasaraylı metin oktay 9, fenerbahçeli aykut kocaman da 8 golle takımlarının en golcü isimleri olarak tarihe geçti.
turgay şeren’in rekoru galatasaray-fenerbahçe maçlarında en çok oynama rekoru turgay şeren’e ait. (a) milli takım ve galatasaray’ın unutulmaz kalecilerinden şeren, sarı-kırmızılı kaleyi 55 kez fenerbahçe’ye karşı korurken, ezeli rekabette en çok forma giyen futbolcu unvanını elinde bulunduruyor.
özlem dolu yıllar ezeli rakipler, rekabetin bazı dönemlerinde birbirlerine karşı galibiyet alma bakımından üstünlük kurmakta zorlandı. galatasaray üst üste 18, fenerbahçe ise 11 maçta galip gelemedi. sarı-kırmızılı takım, 17 mayıs 1942’de 3-1 kazandığı maçın ardından tam 18 maç galip gelemedi ve 19. maçta 1 aralık 1946’da sahadan 1-0 galip ayrıldı. sarı-lacivertliler ise 20 kasım 1949’da 2-0 kazandığı maçın ardından üst üste 11 maç galip gelemedi ve 22 şubat 1953’de taraftarlarına galatasaray galibiyeti armağan edebildi.
heyecanı iki takımda da yaşayanlar galatasaray-fenerbahçe rekabetinde, şimdiye dek birçok oyuncu futbolculuk yaşamında 2 formayı da giyme şansını buldu. son dönemde iki takımda da oynayan futbolcular şöyle: raşit çetiner, güngör tekin, erdoğan arıca, engin verel, mehmet oğuz, erhan önal, arif kocabıyık, ilyas tüfekçi, tanju çolak, semih yuvakuran, selçuk yula, hasan vezir, benhur babaoğlu, elvir boliç, sedat balkanlı, saffet sancaklı, ahmet yıldırım, sergen yalçın, emre aşık, fatih akyel, elvir baliç, haim michael revivo, abdullah ercan, mehmet yozgatlı, stjepan tomas, servet çetin.
bir maçta 4’er gol atanlar galatasaray-fenerbahçe maçlarında şimdiye dek 1 maçta bir futbolcu tarafından atılan en fazla gol, 4 olarak gerçekleşti. galatasaraylı celal ibrahim, cemil gürgen ve metin oktay ile fenerbahçeli zeki rıza sporel, rakip filelere 4’er gol atma başarısını gösterdi.
en çok görülen sonuç 1-0 ezeli rakiplerin 99 yıllık geçmişinde, geride kalan 359 maçta en çok görülen sonuç 1-0 oldu. galatasaray ile fenerbahçe arasındaki maçlarda tam 66 kez 1-0’lık sonuç ortaya çıkarken, 45 kez 2-1’lik skor alındı.
en çok mart ayında karşılaştılar galatasaray ile fenerbahçe, en çok mart, en az ise temmuz aylarında karşılaştı. ezeli rakipler, mart ayında 46 kez birbirleriyle karşılaşırken, temmuz ayında ise yalnızca 9 kez maç yaptılar.
en farklı skorlu maç iki takım arasındaki 99 yıllık ezeli rekabette geride kalan 359 maçta en farklı skorlu galibiyeti, 7-0’lık sonuçla galatasaray aldı. 12 şubat 1911’de istanbul ligi’nde yapılan maçı, galatasaray 7-0 kazanmıştı.
fenerbahçe’nin farklı skorlu galibiyetleri fenerbahçe ise ezeli rakibi galatasaray karşısında şimdiye dek en farklı skorlu galibiyeti, 2002-2003 sezonunun ilk yarısında kadıköy’de yapılan maçta elde etti. 6 kasım 2002’de yapılan lig maçını 6-0 kazanan sarı-lacivertli ekip, aynı zamanda lig maçlarında 2 takım arasındaki en farklı skorlu galibiyete imza attı.
en gollü maçlar galatasaray ile fenerbahçe arasındaki en gollü maçlarda, penaltılar dışında sporseverler toplam 8’er gol gördü. 5 haziran 1983 tarihinde ali sami yen stadı’nda yapılan lig maçında, ezeli rakipler 4-4 berabere kaldı. iki takım arasında 2000-2001 sezonunda, 7 şubat 2001’deki türkiye kupası yarı final karşılaşması da 4-4 berabere sonuçlandı.
ezeli rekabet, ebedi dostluk galatasaray ile fenerbahçe futbol takımlarının yüzyıla yaklaşan geçmişinde pek çok centilmenlik dersleri yaşandı. iki takım arasındaki 99 yıllık ezeli rekabette futbolcu ve yöneticilerin centilmence davranışları, bu zevkli mücadeleye renk kattı. spor tarihçilerinin derlemelerine göre, ezeli rakiplerin birbirleriyle yapacakları bir maç öncesinde, fenerbahçe başkaptanı galip kulaksızoğlu, galatasaraylılara, "oberle kardeşler hasta, hasan da sakatlanmış. sizi karşımızda eksik kadroyla görmek istemiyoruz. dilerseniz maçı erteleyelim" diye haber göndererek, maçın ertelenebileceğini iletti. fenerbahçe’nin bu önerisini kabul eden galatasaray, oyuncuların iyileşmesinden sonra, 20 ekim 1914’de yaptığı erteleme maçında sarı-lacivertli rakibini 6-1 yendi.
beraber ev kiraladılar aynı kaynaklara göre, ezeli rekabetin yeni başladığı dönemlerde galatasaray ile fenerbahçe sporcuları ortak kiraladıkları bir evde kalıyorlar ve beraber ava çıkıyorlardı. iki takım sporcuları geceleri bir araya gelerek sohbet ediyorlardı. yine bir gece sohbetin koyulaştığı sırada galatasaray’dan ali sami yen, fenerbahçelileri, "said, yarın bizimle maçınız var. git yat ve dinlen" diye uyardı.
ertelemeyi önerdiler ezeli rakipler arasında 17 kasım 1922’de yapılan maç öncesinde de ilginç bir durum yaşandı. bu tarihte kadıköy’de ezeli rakiplerin maçı vardı. maç öncesinde günlerce yağan yağmur sahayı adeta göl haline getirmişti. fenerbahçe başkaptanı galip kulaksızoğlu, galatasaray kulübü’ne telefon ederek, "saha çok kötü, maçı erteleyelim" dedi. galatasaray başkaptanı necip şahin, bunun üzerine, "anamız bizi bugün için doğurdu. galip bey, gelip maçı oynayacağız" diye yanıtladı. galatasaray, kadıköy’e gelip maça çıktı ve fenerbahçe karşılaşmayı 3-0 kazandı.
birleşme durumu ve ortak takım kurma düşüncesi ezeli rakiplerin kuruluşlarının ilk yıllarında birleşme durumlarının bile ortaya çıktığı, hatta iki kulüp başkanının ortak takım kurma konusunda anlaştıkları iddia edildi. galatasaray kulübü’nün resmi yayın organı galatasaray dergisi’nin şubat 2003 sayısında, adnan ışık’ın belgelere dayandırarak verdiği haberde, 1912 yılında galatasaray kulübü başkanı ali sami yen ile fenerbahçe kulübü başkanı hulusi bey’in ortak imzayla kayıt altına aldıkları belgenin, birleşmeseler dahi, 2 kulübün yabancılara karşı "ortak bir takım" kurma konusunda anlaştıklarını, hatta tüzüğü bile hazırladıklarını gösterdiği kaydedildi.
canaydın’dan centilmenlik dersi son yıllarda ezeli rekabetteki maçların genelinde olaylar yaşanırken, galatasaray kulübü’nün eski başkanı özhan canaydın, rekabete centilmence yaklaşımıyla alkış aldı. sarı-kırmızılı ekibin 6 kasım 2002’de, fenerbahçe şükrü saracoğlu stadı’nda ezeli rakibine 6-0’lık yenilgiyle tarihi hezimete uğradığı maçta, başkanlık sıfatıyla ilk fenerbahçe derbisini izleyen özhan canaydın’ın, rakibinin attığı golleri alkışlayarak fenerbahçeli yöneticileri kutlaması, maça damgasını vurdu. canaydın’ın bu centilmenlik gösterisi kendi camiasından bazı tepkiler alsa da dünya fair play konseyi (cıfp) tarafından 2002 dünya fair play ödülü’ne layık görüldü. özhan canaydın ayrıca, bu davranışı nedeniyle türkiye milli olimpiyat komitesi (tmok) tarafından düzenlenen "fair-play sportif davranış ödülü"nü aldı.
