savaş alanlarından futbol sahalarına: 2. dünya savaşı sonrası dönemde türk spor diplomasisi, dağhan ırak
(...)
2. dünya savaşı'ndan sonra türkiye’nin en büyük politik hizalanma merkezi amerika birleşik devletleriydi. amerikan etkisi türk politikalarını büyük ölçüde şekillendirirken birleşik devletler ve türkiye arasında spor diplomasisi örnekleri bulmak zor. bunun sebebi genel olarak, bu iki ülkede farklı spor dallarının popüler olması ve coğrafi mesafedir. buna rağmen, türk – amerikan ilişkilerinde spor temelli diplomasi ya da propaganda amaçlı birkaç örnek görmek mümkün. örnek olarak, eylül 1945’te ajax ziyaretinin hemen ardından, bir grup amerikalı atletizm sporcusu mısır’da yarıştıktan sonra istanbul’u ziyaret ettiler. ayrıca, mayıs 1947’de istanbul'u ziyaret eden ss missouri kargo gemisinin basketbol takımı türk takımlarına karşı oynadı. ss missouri’den sonra başka amerikan askeri gemileri de türkiye’yi ziyaret etti. bu vesilelerin birinde, 2 şubat 1949’da, amerikan deniz filosu askerlerinin takımı ile air force askerleri, istanbul inönü stadyumunda amerikan futbolu maçı yapmışlardı. türkiye’de ilk kez oynandığı ve onlarca yıl boyunca tek kalacak olan bu amerikan futbol maçı ilginç bir deneyimdi. maçın onursal başlama vuruşu istanbul valisi dr. lütfü kırdar tarafından yapıldı. yüksek rütbeli amerikan askerleri maçı izlediler.
örnekler arasında, en geniş çaplı ve ilginç temas şüphesiz beşiktaş futbol takımının mayıs 1950’de new york’a yaptığı ziyaretti. ziyaret, başlamadan önce istanbul’da büyük bir heyecan yarattı: takım üyeleri valiyi, ekümenik patrikhanesi’ni ziyaret ettiler ve onurlarına bir kokteyl düzenlendi. new york’ta, türkiye büyükelçisi ve askeri ateşe beşiktaş’ın maçlarını takip etti ve takım türkiye’ye döndüğünde ankara’daki cumhurbaşkanlığı köşkünde, cumhurbaşkanı celal bayar tarafından kabul edildi. gezi, new york times ve herald tribune’de yayınlandı. takım başkanı hakkı yeten, ayrıca amerikan’ın sesi radyo istasyonuna bir röportaj verdi. dönemin spor yazarı şazi tezcan, “gezi, türkiye’nin amerika’daki propagandası açısından başarılıydı” dedi. türkiyeli devlet adamlarının bu bir aylık ziyaret öncesinde, bu ziyaret süresince ve sonrasındaki yakın ilgileri türkiye'nin bu geziyi sportif temastan daha fazlası olarak görüldüğünü gösterir.
(...)
* * *
from battlefields to football fields: turkish sports diplomacy in the post-second world war period, dağhan ırak
(...)
the core of turkey’s political alignment after the second world war was the united states of america. while american influence immensely shaped turkish policies, it is hard to find examples of sports diplomacy between the united states and turkey. the reason for that is mostly because different sports branches were popular in these two countries, and also because of the geographical distance. even so, there are a couple of instances when sports-based diplomacy or propaganda can be seen in turkish–american relations. for example, in september 1945, right after visit of ajax, a group of american track and field athletes visited istanbul after having competed in egypt. also, the basketball team of the ss missouri cargo ship, which visited istanbul in may 1947, played against turkish teams. after the ss missouri, some other american military ships visited turkey. on one of these occasions, on 2 february 1949, a team of american navy officials and one air force official competed in an american football game in istanbul’s inönü stadium. this was an interesting experience as it was the first ever gridiron football game played in turkey, and the only one for decades. the honorary kick-off for the game was arranged by the governor of istanbul, dr lütfü kırdar. high-ranking american military officials watched the game.
among these examples, the most extensive and interesting contact was surely the trip of the bes¸iktas¸ football team to new york in may 1950. the visit created great excitement in istanbul prior to its departure: the team members visited the governor, the ecumenical patriarchate, and also created a cocktail in honor of the occasion.70 in new york, the turkish ambassador and the military attaché followed the bes¸iktas¸ games71 and, on its return to turkey, the team was received at the presidential palace in ankara to meet president celal bayar.72 the trip was featured in the new york times and herald tribune. the team’s chairman, hakkı yeten, also gave an interview to the voice of america radio station. as sports columnist of the era s¸azi tezcan said, ‘the trip was successful in terms of turkey’s propaganda in the united states’.73 the close attention of the turkish state officials before, during, and after this one-month visit shows that this trip was perceived to be more than an athletic contact by turkey.
